حمله مأموران شاه به فیضیهدر عصر روز دوم فروردین ۱۳۴۲ به مناسبت شهادت امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) مجلس عزاداری و روضه خوانی در مدرسه فیضیه، قم از سوی حضرت آیت‌الله گلپایگانی برپا بود. جمعی از حاضران در جلسه که از طرف رژیم شاه مامور شده بودند آن جلسه را به هم بزنند و درگیری ایجاد کنند، شروع به فرستادن صلوات‌های بی‌جا کردند. سپس با سلاح‌های سرد به طرف طلاب و روحانیون حاضر در مجلس حمله‌ور شدند و تعداد زیادی از آن‌ها را مجروح کردند و عده‌ای را نیز به شهادت رساندند. ۱ - عوامل ایجاد حادثهناکامی رژیم در تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی که با مخالفت جدی روحانیون روبرو شد، (یکی از موضوعات این لایحه این بود: «حذف اسلام از شرایط نمایندگی مجلس») [۱]
منصوری، جواد، قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، ص۵۴، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶.
مخالفت عده‌ای از مراجع با اجرای رفراندوم و تحریم آن عدم استقبال مردم و طلاب از شاه در سفر به قم که به منظور جلب نظر مراجع در مورد اجرای رفراندوم، [۲]
منصوری، جواد، قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، ص۱۰۸، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶.
ناکامی رژیم در توطئه انتقال مرجعیت شیعه از قم به نجف، (این طرح با مخالفت جدی امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) مواجه شد.) [۳]
منصوری، جواد، قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، ص۱۲۶، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶.
عوامل دیگری از این دست سبب شد رژیم شاه با اتخاذ تصمیمی ناشیانه تعداد زیادی از نیروهای امنیتی خود را به قم گسیل دارد و با ایجاد جوی از رعب و وحشت علما و طلاب و طرفداران امام خمینی را سرکوب نموده و علت همه ناهنجاری‌ها را به گردن امام بیاندازد و با زهر چشم گرفتن از آن‌ها حمایت اجباری سراسر کشور را به دست آورد و اقتدار امنیتی و نظامی دولت را برای همه گروه‌های مبارز گوشزد نماید. که در جریان مبارزه نتیجه عکس داد. هر چند که رژیم در جریان این توطئه ظاهرا موفق شده بود. ۲ - ماموریت اخلالگراناز محتوای اسناد و خاطرات چنین برمی آید که ماموریت اصلی نیروهای امنیتی اخلالگر اعزامی از تهران به قم عبارت بود از، ایجاد اغتشاش، ایجاد شبهه در میان افراد ساده لوح با حرکت‌های شبه مذهبی، سوء استفاده از شعایر مذهبی و دینی، تحریک عصبیت در مبارزین و رهبری جریان انقلابی در مراسم سوگواری منزل امام، مدرسه حجتیه و مدرسه فیضیه. [۴]
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج۳، ص۲۵۹-۲۵۴، بنیاد فرهنگی امام رضا علیه‌السّلام.
توطئه ماموران امنیتی در مجلس سوگواری که در منزل امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) برگزار شد، همچنین مجلس سوگواری که در مدرسه حجتیه قم برگزار شد ناکام ماند. [۵]
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج۳، ص۲۵۶-۲۵۸، بنیاد فرهنگی امام رضا علیه‌السّلام.
در جریان خانه امام با مهارت خیلی زیاد و اقتدار کامل، افراد بیت امام، اخلالگران را رسوا نمودند و مشت آن‌ها را پیش همگان باز نمودند. و حتی این واقعه بر عصبیت مزدوران شاهی افزود.۳ - فاجعه مدرسه فیضیهعصر روز دوم فروردین ماه ۱۳۴۲ مصادف با روز وفات امام صادق (علیه‌السّلام)، مجلس سوگواری از طرف آیت‌الله گلپایگانی در مدرسه فیضیه با حضور آیت‌الله گلپایگانی برگزار شد. [۶]
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج۳، ص۲۶۰، بنیاد فرهنگی امام رضا علیه‌السّلام.
ماموران شاه برای اجرای نقشه خود پس از ناکامی در دو مجلس قبلی بر تعداد نیروها خویش افزودند. کامیون‌های سرباز مسلح در بیرون مدرسه فیضیه در حال آماده باش مستقر گردید. [۷]
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج۳، ص۲۶۲، بنیاد فرهنگی امام رضا علیه‌السّلام.
بعد از گذشت مدتی از شروع مراسم و حضور آیت‌الله گلپایگانی واعظی به نام «شیخ انصاری» به منبر رفت. وی از همان آغاز سخنرانی با صلوات‌های بیجای عده‌ای از حاضران مواجه شد.اخلالگران در دو گروه ۷۰ و ۳۰ نفری در دو طرف مجلس قرار گرفته بودند و به نوبت صلوات می‌فرستادند. [۸]
باقری، علی، خاطرات پانزده خرداد، ص۲۰۱، (دفتر پنجم) خاطرات سید محمد کوثری، تهران، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، ۱۳۷۷.
پی از پایان سخنرانی یکی از اخلالگران فریاد زد «برای سلامتی شاهنشاه آریا مهر صلوات» مردم به هیجان آمدند و درگیری شروع شد. [۹]
باقری، علی، خاطرات پانزده خرداد، ص۱۱۵، (دفتر پنجم) خاطرات نصرالله خاکی، تهران، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، ۱۳۷۷.
ضرب و شتم طلاب و روحانیون توسط افراد اخلالگر آغاز شد. این گروه با چاقو و چوب به جان طلاب افتادند. [۱۰]
منصوری، جواد، قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، ص۱۲۹، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶.
کماندوها و افراد رژیم به هر طلبه‌ای که می‌رسیدند از وی می‌خواستند که «جاوید شاه» بگوید سپس وی را زیر مشت و لگد گرفته و کتک می‌زدند. عده‌ای طلاب به طبقه فوقانی مدرسه رفته و با پرتاب سنگ و آجر به کماندوها حمله کردند. مهاجمین به طبقه بالا رفته و در آنجا ضمن درگیری و مضروب ساختن تعدادی از آن‌ها، چند نفر را از بالا به پائین انداختند. [۱۱]
منصوری، جواد، قیام پانزده خرداد ۱۳۴۲، ص۱۲۹، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶.
مرحوم دوانی می‌نویسد: «ده‌ها نفر از طلاب حوزه علمیه و عده‌ای از مردم عادی به سختی مجروح و مصدوم شدند و معلوم نشد چند نفر شربت شهادت نوشیدند...»ماموران شاه کتاب‌ها و قرآن‌ها را پاره‌پاره کردند و لوازم و اثاث اتاق طلاب را به میان صحن مدرسه ریختند. [۱۲]
دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج۳، ص۲۶۴-۲۶۵، بنیاد فرهنگی امام رضا علیه‌السّلام.
۴ - پیامدهااین فاجعه مبارزات ملت ایران را وارد مرحله تازه‌ای کرد که به قیام پانزدهم خرداد ۴۲ منجر شد. امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) با اتخاذ تدابیری سنجیده توانست از این واقعه برای پیشرفت نهضت سود جوید. پس از این حادثه حضرت امام (رحمة‌الله‌علیه) و عده زیادی از علما، مراجع، شخصیت‌ها و گروه‌های مذهبی در محکومیت این فاجعه اعلامیه صادر کرند و مردم را هر چه بیشتر با ماهیت پلید رژیم شاهنشاهی آشنا کردند. حادثه مدرسه فیضیه قم، لکه ننگین بزرگی برای دستگاه پهلوی بود و پرچم مبارزه را بر فراز مرکز روحانیون برافراشت [۱۳]
انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا و کانادا، روحانیت و پانزده خرداد، ص۵، ۱۳۴۹.
و باعث شد که مردم ایران به ماهیت پلید رژیم پهلوی بیش از پیش آگاه شوند.۵ - پانویس
۶ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «حمله مأموران شاه به فیضیه»، تاریخ بازیابی ۹۵/۰۱/۱۸. رده‌های این صفحه : تاریخ انقلاب اسلامی | تاریخ ایران | حوادث دوره پهلوی در ایران | حوادث زمینه‌ساز انقلاب اسلامی ایران | حوزه های علمیه | مدرسه فیضیه | مقالات پژوهه
|